تولد حضرت عباس مبارک باد
اى ماه بنى هاشم ، خورشید لقا عباس
اى نور دل حیدر، شمع شهدا عباس
با محنت و درد و غم ، من رو به تو آوردم
دست من محزون گیر از بهر خدا عباس
اى نور دل حیدر، شمع شهدا عباس
با محنت و درد و غم ، من رو به تو آوردم
دست من محزون گیر از بهر خدا عباس
کنیه های مهر افروز
دیباچه صفات اخلاقى افراد و فهرست فضایل معنوى انسانها در کنیه آنان نمایان است. عباس(ع) انسانى آسمانى بود که بلنداى عظمتش کنیه هاى بسیارى براى او پدید آورد. «ابوالفضل» مشهورترین کنیه اوست. این کنیه برخى از صاحبنظران را بر آن داشت تا شعاع چشمگیر شخصیت عباس را بستر این واژه بدانند. ویژگیهاى دوران کودکى و شکوهمندى روح افزاى نوجوانى او نشان از بزرگى مقام وى داشت. بسیارى از فرهیختگان و شعرا بهره مندى از فضایل فراوان را علت این لقب دانسته اند.
از سوى دیگر، پاره اى از محقان و اندیشمندان بهره مندى از نعمت وجود فرزندى به نام «فضل» را دلیل این کنیه شمرده اند.
«ابوالقاسم» کنیه اى دیگر است. مورخان، با ژرفنگرى در واژههاى معرفت آفرین زیارت اربعین، این کلمه را کنیه آن حضرت دانسته اند. آنجا که جابر انصارى خطاب به این رادمرد الهى مىگوید:
دیباچه صفات اخلاقى افراد و فهرست فضایل معنوى انسانها در کنیه آنان نمایان است. عباس(ع) انسانى آسمانى بود که بلنداى عظمتش کنیه هاى بسیارى براى او پدید آورد. «ابوالفضل» مشهورترین کنیه اوست. این کنیه برخى از صاحبنظران را بر آن داشت تا شعاع چشمگیر شخصیت عباس را بستر این واژه بدانند. ویژگیهاى دوران کودکى و شکوهمندى روح افزاى نوجوانى او نشان از بزرگى مقام وى داشت. بسیارى از فرهیختگان و شعرا بهره مندى از فضایل فراوان را علت این لقب دانسته اند.
از سوى دیگر، پاره اى از محقان و اندیشمندان بهره مندى از نعمت وجود فرزندى به نام «فضل» را دلیل این کنیه شمرده اند.
«ابوالقاسم» کنیه اى دیگر است. مورخان، با ژرفنگرى در واژههاى معرفت آفرین زیارت اربعین، این کلمه را کنیه آن حضرت دانسته اند. آنجا که جابر انصارى خطاب به این رادمرد الهى مىگوید:
السلام علیک یا اباالقاسم، السلام علیک یا عباس بن على
سلام بر تو، اى پدر قاسم; سلام بر تو، اى عباس بن على
القاب تابناک
1. قمر بنىهاشم
بهره مندى بسیار عباس از جمال و جلال و سیماى سپید و زیبا و سیرت سبز و نورانى، زمینه ساز این لقب است.
2. باب الحوائج
کریمى از دودمان کریمان که چون حاجتمندى سوى او روى کند، خواسته هایش را برآورده مىسازد.
3. طیار
بیانگر مقام و عظمت حضرت عباس(ع) در فضاى عالم قدس و بهشت جاودان است.
4. الشهید
شهادت، که نشان نمایان ابوالفضل(ع) است و در چهره حیات او درخشندگى بسیار دارد، زمینه ساز این لقب است.
5. سقا
دلاورى عباس در صحنه هاى حیرت آور آبرسانى به تشنگان، سبب این لقب شد.
6. عبد صالح
لقبى که حضرت صادق(ع) در زیارت عموى گرانقدرش بدان اشاره دارد:
السلام علیک ایها العبد الصالح.
سلام بر تو، اى بنده صالح خدا.
7. سپه سالار
صاحب لواء یا سپه سالار لقب بزرگترین شخصیت نظامى است و عباس در روز عاشورا این لقب را از آن خود ساخت.
8. پرچمدار و علمدار
یادآور دلاوى و حفظ لشکر در برابر دشمن است. علمدارى عباس(ع) این لقب را برایش به ارمغان آورد.
9. ابوقربه (صاحب مشک)، عمید (یاور دین خدا)، سفیر (نماینده حجت خدا)، صابر (شکیبا)، محتسب (به حساب خدا گذارنده تلاشها)، مواسى (جانباز و مدافع حق)، مستعجل (تلاشگرى مهربان در برآوردن حاجات دیگران) و ... از دیگر لقبهاى ابوالفضل است.
آفتار آمد دلیل آفتاب
کلام معصومان (علیهم السلام) در باره شخصیت حضرت ابوالفضل(ع) طلوعى دیگر از معرفت در آسمان دلها مىآفریند. نخست در محضر دخت آفتاب حضرت زهرا(س) مىنشینیم و از آن هنگام مىگوییم که در هنگامه قیامت، رسول اکرم اسلام(ص)، على(ع) را مىطلبد و مىفرماید: نزد فاطمه برو و به او بگو آنچه براى شفاعت [گناهکاران] در این روز بزرگ فراهم ساخته، حاضر کند.
پاک بانوى آفرینش در جواب حضرت مىفرماید:
اى امیرمؤمنان، دو دست بریده پسرم عباس براى مقام شفاعت من کافى است.
امام سجاد(ع) در سخنى کوتاه بلنداى عظمت مقام عمویش ابوالفضل(ع) را چنین بیان مىکند:
خداوند عمویم عباس بن على را رحمت کند; به تحقیق که ایثار و جانبازى کرد; جنگ نمایانى کرد و خود را فداى برادرش ساخت تا دستانش قطع شد. خداوند در برابر این فداکارى - به سان عمویش جعفر طیار - دو بال به او عنایت کرد تا به یارى آنها همراه فرشتگان در بهشت پرواز کند. همانا عباس نزد خداوند تبارک و تعالى مقامى دارد که تمامى شهیدان، در روز قیامت، بر او غبطه مىخورند و رسیدن به آن مقام را آرزو مىکنند.
امام صادق(ع) در عباراتى روشن و معرفت آموز عمویش عباس بن على(ع) را صاحب صفات زیر مىشمرد:
1. بصیرت نافذ; 2. بینش عظیم;3. ایمان بسیار و شدید; 4. جهاد در محضر امام حسین(ع); 5. جانبازى و ایثار;6. شهادت در راه امام خود;7. تسلیم در برابر جانشین رسول خدا(ص); 8. تصدیق امام حسین(ع);9. وفادارى; 10. خیرخواهى امام; 11. تلاش تا آخرین حد و ...
در آخرین فراز از این نوشتار، در تابش آفتاب کلام حضرت مهدى(ع) قرار مىگیریم و با دیدگاه آن حضرت در باره سپه سالار عشق آشنا مىشویم:
سلام بر ابوالفضل، عباس، پور امیرمؤمنان(ع); آن که جان خود را نثار برادرش کرد، دنیا را وسیله آخرت خود قرار داد و فداى برادرش شد. او که نگهبان بود و بسیار کوشید تا آب را به لب تشنگان برساند و دو دستش در جهاد فى سبیلالله قطع شد. خداوند قاتلان او یزید بن رقاد و حکیم بن طفیل طائى را از رحمت خویش دور سازد.
اى ابوالفضل که محبوب خداوند جهانى
مرتضى را تو فروغ بصر و راحت جانى
آسمان شرفى ، طارم اجلال و شکوهى
مظهر کامل حریت و ایثار وتوانى
سالها بگذرد از کرب و بلا باز در عالم
همه جا دادرس و یاور محنت زدگانى
در شگفتند خلایق همگى از ادب تو
به وفا مظهر و ضرب المثل پیر و جوانى
نه امامى نه پیمبر ولى از فضل الهى
به بر آوردن حاجات هم اینى و هم آنى
از تو زیبنده بود اى سر و جانم به فدایت
که على رغم عطش ز آب روان اسب برانى
خون پاک تو و مولاى تو احیاگر دین شد
ورنه امروز نمى بود ز اسلام نشانى
دشمنت خط امان داد در آن معرکه ، غافل
که به مخلوق تو خود کاتب سر خط امانى
هست از قائم آل نبى و حجت بر حق
به ابى انت و امى ز مقام تو بیانى
سزد (آواره ) که بر منزلت خویش ببالد
اگر او را ز کرم خادم درگاه بخوانى
مرتضى را تو فروغ بصر و راحت جانى
آسمان شرفى ، طارم اجلال و شکوهى
مظهر کامل حریت و ایثار وتوانى
سالها بگذرد از کرب و بلا باز در عالم
همه جا دادرس و یاور محنت زدگانى
در شگفتند خلایق همگى از ادب تو
به وفا مظهر و ضرب المثل پیر و جوانى
نه امامى نه پیمبر ولى از فضل الهى
به بر آوردن حاجات هم اینى و هم آنى
از تو زیبنده بود اى سر و جانم به فدایت
که على رغم عطش ز آب روان اسب برانى
خون پاک تو و مولاى تو احیاگر دین شد
ورنه امروز نمى بود ز اسلام نشانى
دشمنت خط امان داد در آن معرکه ، غافل
که به مخلوق تو خود کاتب سر خط امانى
هست از قائم آل نبى و حجت بر حق
به ابى انت و امى ز مقام تو بیانى
سزد (آواره ) که بر منزلت خویش ببالد
اگر او را ز کرم خادم درگاه بخوانى